Η προετοιμασία ενός ελληνικού γάμου, μπορεί να είναι μια πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία. Η κατανόηση των παραδόσεων που διέπουν τον ελληνικό γάμο, είναι απαραίτητη. Εδώ θα βρείτε χρήσιμες πληροφορίες και συμβουλές, για να οργανώσετε έναν καθ’ αυτού ελληνικό γάμο.
Οι κουμπάροι, έχουν εξέχουσα παρουσία και ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στον ελληνικό γάμο. Παραδοσιακά, ζητούνται να γίνουν κουμπάροι, αρχικά οι νονοί του γαμπρού και στη συνέχεια οι νονοί της νύφης. Εν συνεχεία επιλέγονται κάποιοι από το φιλικό ή οικογενειακό περιβάλλον του ζευγαριού.
Οι κουμπάροι διαδραματίζουν πολύ πιο ουσιαστικό ρόλο στην τελετή, απ’ ότι οι κυρίες των τιμών ή οι «best men» στους αμερικανικούς γάμους. Επίσης είναι αυτοί, που στη συνέχεια έχουν την ευλογία να βαφτίσουν το πρώτο παιδί του ζευγαριού, του οποίου θα είναι οι πνευματικοί του γονείς για τη συνέχεια της ζωής τους.
Όταν ένα ζευγάρι Ελλήνων αρραβωνιάζεται, αλλάζουν βέρες παρουσία των οικογενειών τους και στη συνέχεια ακολουθεί γλέντι. Η βέρα φοριέται στο αριστερό χέρι για όσο διάστημα διαρκεί ο αρραβώνας. Οι ίδιες βέρες θα ευλογηθούν στην εκκλησία κατά τη διάρκεια του μυστηρίου του γάμου και στη συνέχεια θα φορεθούν στο δεξί χέρι.
Υπάρχουν κάποιες προκαθορισμένες ημερομηνίες, που οι ελληνικοί γάμοι δεν δύναται να τελεστούν. Οι περισσότεροι Έλληνες ανήκουν στην Ανατολική Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία και επιλέγουν να κάνουν θρησκευτικούς γάμους.
Οι ημερομηνίες που δεν τελείται το μυστήριο του γάμου είναι οι δύο πρώτες εβδομάδες του Αυγούστου, που είναι αφιερωμένες στην Παναγία. Σαράντα μέρες πριν τα Χριστούγεννα και σαράντα μέρες πριν την Ανάσταση. Υπάρχουν μερικές ακόμα γιορτές της εκκλησίας μας, κατά τις οποίες αποφεύγεται η τέλεση γάμου, όπως η 29η Αυγούστου, ημέρα της αποκεφάλισης του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή και η 14η Σεπτεμβρίου, που εορτάζεται η ύψωση του Τιμίου Σταυρού.
Αν επιθυμείτε να κάνετε το γάμο σας σε μια από τις εκκλησίες της ΕΚΜΜ, επικοινωνήστε με τις γραμματείς των Ι. Ναών και κλείστε την κατάλληλη για σας ημερομηνία. Ενημερωθείτε από τις γραμματείς για τα δικαιολογητικά, που θα χρειαστεί να προσκομίσετε για τον γάμο.
Πριν τον γάμο, οι φίλοι και η οικογένεια βοηθούν το ζευγάρι να φτιάξει το καινούριο του σπιτικό. Η νύφη και όλες οι «ελεύθερες» φίλες της, θα στρώσουν το νυφικό κρεβάτι. Στη συνέχεια πετιούνται στο κρεβάτι χρήματα (για ευμάρεια του ζευγαριού) και ρύζι (για να ριζώσει ο γάμος). Στο τέλος αφήνουν στο κρεβάτι ένα μωρό, ως επίκληση της γονιμότητας. Η παράδοση λέει ότι το πρώτο παιδί του ζευγαριού , θα είναι του ιδίου φύλλου με το παιδί που αφέθηκε στο κρεβάτι.
Την ημέρα του γάμου, οι φίλοι του γαμπρού μαζεύονται στο σπίτι του, για να τον βοηθήσουν να ετοιμαστεί. Ο κουμπάρος ξυρίζει τον γαμπρό (συνήθως στο τέλος), σημάδι ένδειξης εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Ο κουμπάρος στέκεται στο πλευρό του γαμπρού καθ’ όλη τη διάρκεια του μυστηρίου και μια εκ των υποχρεώσεών του είναι να αλλάξει τις βέρες και τα στέφανα. Όλοι οι υπόλοιποι φίλοι που βρίσκονται στην προετοιμασία επιφορτίζονται με την υποχρέωση να τον ντύσουν.
Η νύφη συνήθως ετοιμάζεται από την κουμπάρα, ή την κυρία της τιμής και ντύνεται με τη βοήθεια από τις φίλες της. Στον πάτο του παπουτσιού της γράφονται τα ονόματα των φίλων της που είναι ακόμα «ελεύθερες». Τα ονόματα που θα σβηστούν μέχρι το τέλος της βραδιάς, είναι των δεσποινίδων που θα παντρευτούν γρηγορότερα. Όταν η νύφη ολοκληρώσει την προετοιμασία της, φεύγει από το σπίτι, στο πλευρό του πατέρα της.
Το ζευγάρι οφείλει να συναντηθεί με τον ιερέα της ενορίας του. Είναι χρήσιμο να συναντηθεί μαζί του μερικές φορές κατά την διάρκεια του αρραβώνα, για να σιγουρευτούν ότι είναι έτοιμοι για τον γάμο και να ξέρουν τι να περιμένουν.
Η γαμήλια τελετή
Η γαμήλια τελετή της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι αρχαία και υποβλητική, με την οποία ένας άνδρας και μια γυναίκα ενώνονται "με βάση την Πίστη, πνευματικώς, ειλικρινώς και με Αγάπη", αναγνωρίζοντας ότι η αγάπη τους βασίζεται στον Κύριο, που είναι η ίδια η αγάπη. Η τελετή του γάμου είναι γεμάτη με σύμβολα που αντικατοπτρίζουν τα βασικά και σημαντικά στοιχεία του γάμου: Αγάπη, αμοιβαίος σεβασμός, ισοτιμία και θυσία.
Οι παραδόσεις που παρατηρούνται σήμερα έχουν ιδιαίτερες έννοιες και σημασία. Αυτές οι συμβολικές ενέργειες επαναλαμβάνονται συχνά τρεις φορές και τονίζουν την πίστη στην Αγία Τριάδα, στην οποία ο Θεός εκπροσωπείται ως ο Πατέρας, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα.
Στην ορθόδοξη παράδοση, η γαμήλια τελετή αποτελείται από δύο επιμέρους. Η πρώτη είναι ο αρραβώνας, κατά τον οποίο αλλάζονται οι βέρες. Η δεύτερη είναι της στέψης, κατά την οποία προσφέρονται προσευχές για το ζευγάρι, τα στέφανα του γάμου τοποθετούνται στο κεφάλι τους, το κύπελλο είναι κοινό και ο χορός του Ησαΐα λαμβάνει χώρα γύρω από την Αγία Τράπεζα.
Στην Ελληνορθόδοξη παράδοση, ο πατέρας της νύφης την συνοδεύει ως την είσοδο του Ναού και την παραδίδει στον γαμπρό, ο οποίος της προσφέρει το μπουκέτο με τα λουλούδια. Στην συνέχεια το ζευγάρι περπατάει τον διάδρομο μέχρι το ιερό. Ο γαμπρός στέκεται στα δεξιά της νύφης.
Σε αυτό το σημεία της τελετής, ο ιερέας ξεκινά προσευχόμενος για λογαριασμό του γαμπρού και της νύφης. Στη συνέχεια, ζητάει τις ευλογίες του Θεού πάνω στις βέρες και ευλογεί τη νύφη και τον γαμπρό με αυτές. Το κάνει αυτό τρεις φορές στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, πρώτα από το γαμπρό στη νύφη και στη συνέχεια από τη νύφη στο γαμπρό. Η μετακίνηση εμπρός και πίσω μπορεί να ερμηνευτεί ως ότι οι ζωές των δύο συνενώνονται σε μία. Οι βέρες επισφραγίζουν την συμφωνία του ζευγαριού να ζήσουν για πάντα μαζί.
Κατόπιν ο Ιερέας τοποθετεί τις βέρες στον δεξί παράμεσο του καθενός, όπου ανταλλάσσονται έπειτα τρεις φορές στα δάκτυλα της νύφης και του γαμπρού από τον κουμπάρο ως μια περαιτέρω έκφραση του ότι οι ζωές των δύο συνενώνονται.
Η ανταλλαγή αυτή σημαίνει ότι στον έγγαμο βίο, η αδυναμία του ενός θα αντισταθμίζεται από τη δύναμη του άλλου.
Η στέψη / το μυστήριο του γάμου
Το μυστήριο του γάμου ξεκινά αμέσως μετά τον αρραβώνα. Δύο λαμπάδες ανάβουν, από μια για τη νύφη και τον γαμπρό και το φως τους αντιπροσωπεύει την πνευματική προθυμία του ζευγαριού να λάβει τον Χριστό, το "Φως του Κόσμου", στη ζωή του.
Το μυστήριο συνεχίζεται με την επίκληση της Αγίας Τριάδας. Αφού προσφέρεται δέηση για τη νύφη, τον γαμπρό και τους παρευρισκόμενους, διαβάζονται τρεις προσευχές, που αποδίδουν στο Θεό τον θεσμό του γάμου και τη διατήρηση του λαού Του δια μέσου των αιώνων.
Η στέψη είναι το επίκεντρο του Μυστηρίου του γάμου. Ο ιερέας παίρνει τα στέφανα και ευλογεί τη νύφη και τον γαμπρό στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος και στη συνέχεια τα τοποθετεί στο κεφάλι τους. Ο κουμπάρος ή η κουμπάρα αλλάζει τα στέφανα τρεις φορές ως μάρτυρας της επισφράγισης της ένωσης.
Τα στέφανα, συμβολίζουν τη δόξα και την τιμή, που τους παραχωρεί ο Θεός κατά τη διάρκεια του μυστηρίου. Συνδέονται με μια κορδέλα που συμβολίζει την ενότητα του ζευγαριού και την παρουσία του Χριστού που ευλογεί και ενώνει το ζευγάρι. Μέσω των στεφάνων, ο Χριστός ορίζει το ζευγάρι ως βασιλιά και βασίλισσα του σπιτιού τους, που κυβερνάται με σοφία, δικαιοσύνη και ακεραιότητα. Τα στέφανα που χρησιμοποιούνται στην Ορθόδοξη γαμήλια τελετή αναφέρονται επίσης στο ακάνθινο στεφάνι του μαρτυρίου, αφού κάθε πραγματικός γάμος περιλαμβάνει αυτοθυσία και στις δύο πλευρές.
Η στέψη ακολουθείται από την ανάγνωση του Ευαγγελίου, με αναφορά στον γάμο της Κανά. Ήταν σε αυτόν τον γάμο που ο Ιησούς έκανε το πρώτο του θαύμα, αλλάζοντας το νερό σε κρασί, το οποίο στη συνέχεια δόθηκε στο παντρεμένο ζευγάρι, συμβολίζοντας τον μετασχηματισμό από το παλιό στο νέο, ένα πέρασμα από τον θάνατο στη ζωή. Στην ανάμνηση αυτής της ευλογίας, ακολουθώντας την ανάγνωση του Ευαγγελίου και τις σύντομες προσευχές, παρουσιάζεται στη νύφη και τον γαμπρό ένα ποτήρι που περιέχει μια μικρή ποσότητα κρασιού. Το κρασί είναι ευλογημένο από τον ιερέα και προσφέρεται στους συζύγους που έχουν ήδη παντρευτεί και πίνουν τρεις φορές από ένα "κοινό κύπελλο". Από το ίδιο κύπελλο θα πιεί και ο κουμπάρος τρεις φορές.
Το κοινό ποτήρι χρησιμεύει μαρτυρά ότι από εκείνη τη στιγμή το ζευγάρι θα μοιράζεται τα πάντα στη ζωή, τη χαρά και τη θλίψη και ότι θα φέρουν ο ένας τα βάρη του άλλου, είναι το σημάδι μιας αρμονικής ζωής. Η χαρά τους θα διπλασιαστεί και οι θλίψεις τους θα μειωθούν στο μισό, επειδή είναι κοινές. Ό, τι τους επιφυλάσσει η ζωή, θα το μοιράζονται εξίσου.
Ο Ιερέας παίρνει στη συνέχεια το χέρι του γαμπρού και τον οδηγεί μαζί με τη νύφη γύρω από την τράπεζα τρεις φορές ως έκφραση χαράς. Η τριπλή περιφορά του ζεύγους γύρω από την τράπεζα θεωρείται θρησκευτικός χορός. Από αυτή την άποψη είναι μια έκφραση ευγνωμοσύνης προς τον Θεό για τις ευλογίες Του και χαρά για τη λήψη αυτών των ευλογιών.
Την ίδια στιγμή που η νύφη και ο γαμπρός οδηγούνται τρεις φορές γύρω από το τραπέζι, ψάλλονται τρεις σημαντικοί ύμνοι. Ο πρώτος μιλάει για την απερίγραπτη χαρά που γνώρισε ο Προφήτης Ησαΐας όταν οραματίστηκε την έλευση του Μεσσία στη Γη. Το δεύτερο εξυμνεί τους μάρτυρες της Πίστης, που έλαβαν τα στέμματα της δόξας τους από τον Θεό με τη θυσία της ζωής τους και υπενθυμίζει στους νεόνυμφους την θυσιαστική αγάπη, που πρέπει να έχουν ο ένας για τον άλλον στο γάμο τους. Η τρίτη είναι η εξύψωση της Αγίας Τριάδας.
Η τράπεζα έχει το σταυρό και το ιερό Ευαγγέλιο, και σε κάθε κύκλο, το ζευγάρι φιλάει τον σταυρό που κρατάει ο ιερέας. Η κυκλική κίνηση αντιπροσωπεύει την γαλήνη και το άπειρο, προς το οποίο εισέρχεται το ζευγάρι, ο σταυρός αντιπροσωπεύει τον πόνο και το Ευαγγέλιο αντιπροσωπεύει την εκπαίδευση των παιδιών που έρχονται. Η νύφη και ο γαμπρός κάνουν τα πρώτα τους βήματα μαζί σαν παντρεμένο ζευγάρι και ο ιερέας εκπροσωπεί την Εκκλησία, οδηγώντας τους προς την κατεύθυνση που πρέπει να βαδίσουν.
Μετά τον χορό του Ησαΐα, το ζευγάρι επιστρέφει στη θέση του. Ο ιερέας ευλογεί τον γαμπρό και στη συνέχεια τη νύφη καθώς αφαιρεί τα στέφανα από το κεφάλι τους και καλεί τον Θεό να παραχωρήσει στους νεόνυμφους μια μακρά, χαρούμενη και καρποφόρα ζωή.
Όταν η νύφη και ο γαμπρός επιστρέψουν στην αρχική τους θέση, ο Ιερέας γυρίζει στον γαμπρό και λέει: " Μεγαλύνθητι, Νυμφίε, ὡς ὁ Ἀβραὰμ, καὶ εὐλογήθητι ὡς ὁ Ἰσαάκ, καὶ πληθύνθητι ὡς ὁ Ἰακώβ, πορευόμενος ἐν εἰρήνῃ καὶ ἐργαζόμενος ἐν δικαιοσύνῃ τάς ἐντολὰς τοῦ Θεοῦ. ". Ερχόμενος στη νύφη, λέει: " Καὶ σύ, Νύμφη, μεγαλύνθητι ὡς ἡ Σάρα, καὶ εὐφράνθητι ὡς ἡ Ῥεβέκκα, καὶ πληθύνθητι ὡς ἡ Ραχήλ, εὐφραινομένη τῷ ἰδίῳ ἀνδρί, φυλάττουσα τοὺς ὅρους τοῦ νόμου, ὅτι οὕτως ηὐδόκησεν ὁ Θεός.."
Στη συνέχεια, αφαιρώντας τα στέφανα, ο Ιερεύς λέει: " Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ τοῦ ἐνιαυτοῦ τὸν στέφανον εὐλογήσας, καὶ τοὺς παρόντας στεφάνους ἐπιτίθεσθαι παραδοὺς τοῖς νόμῳ γάμου συναπτομένοις ἀλλήλοις, καὶ μισθὸν ὥσπερ ἀπονέμων αὐτοῖς τὸν τῆς σωφροσύνης, ὅτι ἁγνοὶ πρὸς τὸν ὑπὸ σοῦ νομοθετηθέντα γάμον συνήφθησαν· Αὐτός, καὶ ἐν τῇ λύσει τῶν παρόντων στεφάνων, τοὺς συναφθέντας ἀλλήλοις εὐλόγησον καὶ τὴν συνάφειαν αὐτῶν ἀδιάσπαστον διατήρησον· ἵνα εὐχαριστῶσι διὰ παντὸς τῷ παναγίῳ ὀνόματί σου, τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.". Ο ιερέας τότε ανυψώνει το Ευαγγέλιο και χωρίζει τα χέρια του ζευγαριού, υπενθυμίζοντάς του ότι μόνο ο Θεός μπορεί να χωρίσει το ζευγάρι. Αυτό δίνει μια ακόμη έμφαση στην ενότητά τους και στην αγιότητα της ένωσής τους. " Οὕς ὁ Θεός συνέζευξεν, ἄνθρωπος μή χωριζέτω."
Την στιγμή που το ζευγάρι εξέρχεται του Ναού, βομβαρδίζεται από τους καλεσμένους με ρύζι (για να ριζώσει…)
Κάθε επισκέπτης πρέπει να φύγει με μια μπομπονιέρα με κουφέτα, των οποίων ο αριθμός πρέπει να είναι μονός- για τύχη! Το αμύγδαλο έχει γεύση ελαφρώς πικρή, αλλά η επικάλυψη με ζάχαρη είναι γλυκιά. (Στις παλιές μέρες, οι ξηροί καρποί απλώς βυθίζονταν στο μέλι.) Το αμύγδαλο σε σχήμα αυγού συμβολίζει επίσης τη γονιμότητα. Και η τραγανή σκληρότητά του είναι ένα σύμβολο της αντοχής του γάμου! Τα ανύπαντρα άτομα μπορούν να τοποθετήσουν τα αμύγδαλα κάτω από το μαξιλάρι τους και να ονειρευτούν εκείνη τη νύχτα, το πρόσωπο που θα παντρευτούν.